PRAWA DZIECI I MŁODZIEŻY W SZKOLE

Szkoła jest miejscem, gdzie dzieci nabywają wiedzę, ale też uczą się kontaktów z innymi i rozwijania wielu umiejętności. Jest to też miejsce ścierania się interesów bardzo wielu jednostek, dlatego prawa dzieci w tym miejscu są rozbudowane i wymagają rzetelnej ochrony.

Jedno z najważniejszych praw dziecka w szkole, to prawo do nauki i równolegle prawo do wypoczynku oraz rozwijania pasji i talentów.

Dziecko w szkole ma prawo do swobodnego wyrażania własnych poglądów, które powinny być przyjmowane z należytą wagą, a także do korzystania z wolności sumienia i religii. Dziecku przysługuje prawo dostępu do kultury i rozrywki, stosownych do jego wieku. Uczniom przysługuje także wolność zrzeszania się oraz prawo do demokratycznego wyboru członków samorządu uczniowskiego. 

Jakie akty prawne regulują prawa dzieci i młodzieży w szkole?

Prawa dzieci i młodzieży w szkole regulują takie akty prawne jak Konstytucja, Konwencja o prawach dziecka, Deklaracja Praw Dziecka, ustawa Prawo oświatowe.

Co na temat praw dziecka w szkole mówią przepisy?

Zgodnie z przepisami każde dziecko ma prawo do:

• bezpłatnej i obowiązkowej (na etapie szkoły podstawowej) nauki na zasadzie równych szans z innymi uczniami (art. 70 Konstytucji, art. 28 Konwencji o Prawach Dziecka, zasada 7 Deklaracji Praw Dziecka)
• wolności swojego wyznania  (art. 53 Konstytucji, art. 14 Konwencji o Prawach Dziecka)
• wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji (art. 54 Konstytucji)
• ochrony swoich praw, w tym do ich znajomości oraz – jeśli są one w jakikolwiek sposób naruszane – do ich dochodzenia (art. 72 Konstytucji, art. 2, 4 i 42 Konwencji o Prawach Dziecka)
• wychowania w duchu pokoju, godności, tolerancji, wolności, równości i solidarności (preambuła Konwencji o Prawach Dziecka)
• niedyskryminacji, niezależnie od tego, jakiej jest rasy, jaki ma kolor skóry, jakiej jest płci, jakim posługuje się językiem, jaką religię i poglądy wyznaje, z jakiej rodziny pochodzi, czy jest osobą z niepełnosprawnością oraz z jakiegokolwiek innego powodu  (art. 2 Konwencji o Prawach Dziecka, zasada 10 Deklaracji Praw Dziecka)
• wypoczynku i czasu wolnego od nauki (art. 31 Konwencji o Prawach Dziecka, zasada 7 Deklaracji Praw Dziecka)
• ochrony przed przemocą fizyczną i psychiczną (art. 19 Konwencji o Prawach Dziecka)
• ochrony swojej prywatności, w tym do ochrony swojej korespondencji, również w mediach społecznościowych (art. 47 Konstytucji, art. 16 Konwencji o Prawach Dziecka)
• wyrażania swoich poglądów (art. 12 Konwencji o Prawach Dziecka)
• swobodnej wypowiedzi (art. 13 Konwencji o Prawach Dziecka)
• dostępu do informacji, w tym również pochodzącej z zagranicy (art. 17 Konwencji o Prawach Dziecka)
• do zrzeszania się w klubach, stowarzyszeniach i innych organizacjach oraz do udziału w pokojowych zgromadzeniach i demonstracjach (art. 15 Konwencji o Prawach Dziecka)
• tego, aby szkolna dyscyplina stosowana była wobec niego bez naruszania jego godności (art. 28 Konwencji o Prawach Dziecka)
• używania własnego języka oraz posiadania i korzystania z własnej kultury (art. 30 Konwencji o Prawach Dziecka)
• wychowania w duchu zrozumienia innych, tolerancji i przyjaźni (zasada 10 Deklaracji Praw Dziecka)
• zapoznania się z programem nauczania oraz wymaganiami, jakie on stawia względem dziecka (art. 85 ust. 5 pkt 1 Prawa Oświatowego)
• oceny swoich postępów w nauce i zachowaniu, które nie będą przed nim ukrywana oraz zostaną mu wytłumaczone (art. 85 ust. 5 pkt 2 Prawa Oświatowego)
• tego, żeby została zachowana równowaga między nauką a czasem wolnym, w którym może rozwijać własne zainteresowania (art. 85 ust. 5 pkt 3 Prawa Oświatowego)
• redagowania i wydawania szkolnej gazetki (art. 85 ust. 5 pkt 4 Prawa Oświatowego)
• wyboru nauczyciela, który będzie opiekunem samorządu szkolnego (art. 85 ust. 5 pkt 6 Prawa Oświatowego)
• organizowania działalności kulturalnej, oświatowej, sportowej oraz rozrywkowej zgodnie z własnymi potrzebami i możliwościami organizacyjnymi w porozumieniu z dyrektorem (art. 85 ust. 5 pkt 5 Prawa Oświatowego)

Czy statut szkoły również zawiera regulacje dotyczące praw i obowiązków dzieci?

Tak, jednak zapisy statutu każdej szkoły zawsze muszą być zgodne z zapisami ustaw, a więc zasadami, które spisaliśmy powyżej. Innymi słowy zasady z listy powyżej są nadrzędne wobec każdego statutu szkolnego.

Materiał opracowała Naczelna Rada Adwokacka