Czym są leki antydepresyjne

Leki antydepresyjne (przeciwdepresyjne), to grupa leków stosowanych w leczeniu depresji oraz innych zaburzeń psychicznych. Mają one na celu zmniejszenie objawów depresji i poprawę ogólnego samopoczucia, zażywane w odpowiednich sytuacjach są w stanie umożliwić pacjentowi zwyczajne funkcjonowanie. 

Choć leki przeciwdepresyjne mogą być uznawane za przykłady leków psychotropowych, nie zawierają substancji klasyfikowanych do wykazu środków odurzających i substancji psychotropowych.

W jaki sposób działają

Leki antydepresyjne działają na różne sposoby, w zależności od rodzaju leku. Działanie większości leków polega na:

  • zwiększeniu dostępności neuroprzekaźników, takich jak serotonina, noradrenalina i dopamina, w obszarach mózgu odpowiedzialnych za regulację nastroju,
  • poprawie neuroplastyczności mózgu, czyli zdolności mózgu do adaptacji i modyfikacji swojej struktury i funkcji. Mogą one sprzyjać tworzeniu nowych połączeń neuronalnych i odnowie neuronalnej,
  • regulacji receptorów serotoninowych, noradrenergicznych lub dopaminergicznych, co prowadzi do poprawy przepływu informacji między komórkami nerwowymi,
  • modulacji neuroprzekaźników, regulowaniu ich aktywności i wpływania na przekaźnictwo neuronalne.

Kiedy powinno się sięgnąć po leki antydepresyjne

Wśród problemów, w których przebiegu wskazane może być przyjmowanie antydepresantów, poza depresją wymienić można: zaburzenia lękowe (takie jak np. zespół lęku uogólnionego czy zaburzenia lękowe z napadami paniki), zaburzenia odżywiania, moczenie nocne, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (popularnie określane mianem nerwicy natręctw), zaburzenia somatyzacyjne (czyli objawy dotyczące ciała, np. nawracające bóle, które nie są spowodowane przez chorobę).

Decyzja o rozpoczęciu kuracji lekami antydepresyjnymi u dziecka lub nastolatka jest złożona i powinna być podejmowana przez lekarza psychiatrę (w wyjątkowych sytuacjach przez lekarza rodzinnego) we współpracy z rodzicami lub opiekunami. Ważne aby decyzję o rozpoczęciu podawania leków antydepresyjnych podejmować w kontekście kompleksowego podejścia do leczenia, które obejmuje terapię psychologiczną i wsparcie rodziny.

Czynniki, które mogą wpływać na decyzję o farmakoterapii antydepresyjnej u dziecka lub młodzieży to:

  • ciężkość objawów: jeśli dziecko lub nastolatek ma ciężkie objawy depresji lub innych zaburzeń psychicznych, które znacznie wpływają na jego codzienne funkcjonowanie,
  • brak poprawy po psychoterapii: jeśli psychoterapia, np. terapia poznawczo-behawioralna (CBT) czy terapia rodzinna, nie przynosi oczekiwanych efektów, a objawy utrzymują się, warto rozważyć farmakoterapię, a gdy samopoczucie trochę się poprawi, wrócić do psychoterapii,
  • ryzyko samobójstwa: jeśli dziecko lub nastolatek wykazuje nasilone myśli samobójcze.

Jak długo dziecko lub nastolatek powinien stosować leki antydepresyjne?

Żeby leczenie przebiegało bez zakłóceń, leki antydepresyjne powinny być przyjmowane codziennie o podobnej porze, a pierwsze efekty ich zażywania pojawiają się zazwyczaj po około 2-4 tygodniach. Nie ma jednoznacznej odpowiedzi dotyczącej czasu trwania kuracji lekami antydepresyjnymi – może się on różnić w zależności od indywidualnych potrzeb i odpowiedzi pacjenta na leczenie. W przypadku depresji u dzieci i młodzieży, zazwyczaj zaleca się kontynuację stosowania leków antydepresyjnych przez co najmniej sześć do dziewięciu miesięcy po ustąpieniu objawów. Ta zalecana długość leczenia po ustąpieniu objawów nazywana jest fazą utrzymania i ma na celu zmniejszenie ryzyka nawrotu objawów depresji.

Jednak w niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy wystąpiły poważne lub nawracające epizody depresji, lekarz może zdecydować o dłuższym czasie stosowania leków antydepresyjnych. Może to obejmować kilka lat leczenia w celu utrzymania stabilności stanu psychicznego.

Jakie są skutki uboczne stosowania leków antydepresyjnych

Skutki uboczne leków przeciwdepresyjnych to jedna z największych obaw potencjalnych pacjentów i ich opiekunów. Mówimy tu np. o bólach brzucha, zawrotach głowy czy senności. Niektóre osoby mogą doświadczać zmęczenia, utraty koncentracji lub innych objawów, które mogą wpływać na funkcjonowanie poznawcze. Jednak nie jest to ogólna reguła, a reakcja na leki może być różna dla każdej osoby. Warto też podkreślić, że większość działań ubocznych leków jest przemijająca – pojawiać się one mogą na początku leczenia i po krótkim, zwykle kilkudniowym czasie ustępują. A u wielu pacjentów skutki uboczne w ogóle nie występują.

Część pacjentów obawia się, że w czasie leczenia utyje. Większość leków stosowanych w leczeniu zaburzeń psychicznych nie powoduje przybierania na wadze. Warto jednak powiedzieć lekarzowi o wszystkich obawach związanych z kuracją, żeby mógł jak najlepiej dobrać preparat do potrzeb pacjenta i rozwiać niepokój.

Warto zauważyć, że odpowiedź na leki antydepresyjne jest bardzo indywidualna. Niektórzy pacjenci mogą odczuć ulgę w swoich objawach wcześniej niż inni, podczas gdy inni mogą wymagać dłuższego czasu na osiągnięcie pełnych korzyści terapeutycznych.

Leki przeciwdepresyjne nie powodują ogłupienia! Wręcz przeciwnie, poprawiają nastrój i zmniejszają objawy depresji, co może prowadzić do poprawy funkcjonowania poznawczego.

Czego unikać podczas ich stosowania

Podczas stosowania leków antydepresyjnych u dzieci i młodzieży istnieje kilka rzeczy, których warto unikać:

  • nagłego odstawienia leków antydepresyjnych bez konsultacji z lekarzem (nagłe odstawienie może prowadzić do objawów odstawienia lub nawrotu objawów depresji),
  • spożywania alkoholu lub używania narkotyków, ponieważ może to prowadzić do niepożądanych interakcji, nasilać skutki uboczne i negatywnie wpływać na nastrój,
  • samodzielnego dostosowywania dawki leku bez zgody lekarza,
  • interakcji z innymi lekami: należy poinformować lekarza o wszystkich innych stosowanych lekach, zarówno na receptę, jak i bez recepty, aby uniknąć potencjalnych interakcji leków.

JAK I GDZIE SZUKAĆ POMOCY? 

Masz problem i nie wiesz, gdzie się zwrócić?Tu znajdziesz wszystkie ważne numery pomocowe.

Szukasz eksperta, psychologa, psychiatry? Tu znajdziesz listę miejsc, gdzie otrzymasz bezpłatną pomoc.

Podejrzewasz, że ktoś ma problemy ze zdrowiem psychicznym?Tu znajdziesz 6 prostych kroków, które pokazują, jak zareagować.