Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży
Poczucie własnej wartości można budować przez ćwiczenie podstawowych filarów je kształtujących. Jedną ze znanych i często praktykowanych koncepcji jest ta opracowana przez amerykańskiego psychologa i terapeutę, Nathaniela Brandena. W swoich książkach Branden opisał sześć wymiarów poczucia własnej wartości:
Poniżej znajdziesz rozpisany “plan pracy”, czyli ćwiczeń, które wzmocnią i rozwiną każdy z tych punktów.
Rozpoczynając pracę nad poczuciem własnej wartości oceń swoją pozycję w poszczególnych wymiarach (na skali od 0 do 10) i zaznacz, gdzie jesteś obecnie. Zastanów się, gdzie chciałbyś/-ałabyś/-ołbyś być i co zrobić, żeby przesunąć się o poziom wyżej? Po czym poznasz tę zmianę?
Jak w ogóle zdefiniować “świadome życie”? Na potrzeby tego krótkiego artykułu możemy napisać, że to świadomość swoich wewnętrznych potrzeb, pragnień, wartości, uczuć, a także świadomość świata zewnętrznego – uważność na niego. Świadome życie to:
W tym punkcie proponujemy Wam wykonanie dwóch prostych ćwiczeń:
Zadanie nr 1: Świadomość swoich potrzeb
Zastanów się w jaki sposób zaspokajasz potrzeby w swoim życiu? Czy potrzeby te są zaspokojone w takim stopniu, że nie powodują napięć? Co możesz zrobić albo zmienić, aby potrzeby te były lepiej zrealizowane w Twoim codziennym życiu?
Pamiętaj! Cztery pierwsze poziomy to potrzeby niedoboru – kiedy nie są zaspokojone na wystarczającym poziomie powodują, że czujesz się źle, natomiast piąty poziom i kolejne to potrzeby wzrostu – zaspokajanie ich odpowiada zasadzie „im więcej tym lepiej”.
Zadanie nr 2: Świadomość swoich wartości
Wybierz 10 wartości, które są dla Ciebie najważniejsze i uszereguj je w kolejności od 1 do 10. 1 to rzecz dla Ciebie absolutnie najważniejsza w życiu, 2 to wartość również ogromnie ważna lecz trochę mniej, i tak dalej. Ustal hierarchię swoich wartości. Rób to powoli i dokładnie.
Pamiętaj, że świadomość swoich wartości ułatwia podejmowanie decyzji w sytuacjach trudnych (zazwyczaj postępujemy w zgodzie z wartościami najważniejszymi).
W koncepcji Nataniela Brendana są trzy poziomy akceptowania siebie.
PIERWSZY poziom, to odmowa bycia swoim wrogiem, to odmowa szkodzenia sobie, to świadomość swoich mocnych i słabych stron. Akceptacja stanu obecnego stanowi warunek wstępnej zmiany. Negowanie stanu obecnego sprawia, że w nim tkwisz. W poznaniu swoich mocnych i słabych pomoże Wam poniższe ćwiczenie.
Zadanie nr 1: Moja osoba
Według poniższej tabeli stwórz własną listę:
Następnie odpowiedz na następujące pytania:
- Czy coś Cię zaskoczyło w trakcie wykonywania tego ćwiczenia?
- Czy jako właściciel/ka swojego ciała zaspokajasz jego potrzeby? Czy wsłuchujesz się w nie? Czy uprawiasz jakieś sporty?
- Czy jako właściciel/ka własnego intelektu dbasz o niego wystarczająco dobrze? Rozwijasz go? Nie spożywasz alkoholu i innych używek w nadmiarze?
- W jakim stopniu pozwalasz sobie rozpoznawać emocje? Jak je wyrażasz? W jaki sposób ograniczasz swoje uczucia?
- Jak oceniasz jakość swoich związków? Jak korzystasz z własnej siły? Czy w relacjach przyjmujesz rolę ofiary albo czy stajesz się tyranem? A może wykorzystujesz je aby kształtować wewnętrzną harmonię w sobie i w stosunkach z innymi?
- Jakiego jedzenia dostarczasz własnemu organizmowi? Czy jesteś świadomy/-a/-e tego, że to co jesz i pijesz wpływa na Twoje zachowanie i działanie?
- W jakim związku pozostajesz z własną siłą życiową, jaki jest Twój stosunek do własnego życia, czy otaczasz je szacunkiem?
- Zastanów się, czy nad swoimi słabymi stronami chcesz pracować (jeśli tak to jak)? Czy one w ogóle są do zmiany?
DRUGI POZIOM AKCEPTACJI SIEBIE to uzmysłowienie sobie swoich uczuć, myśli, pragnień i czynów (bez uników i przeoczeń). Akceptacja uczuć nie oznacza, że będą one Tobą kierowały; akceptacja to coś więcej niż „dostrzec” czy „przyznać”. To włączyć w świadomość fakt – to nie znaczy lubić czy nie lubić.
TRZECI POZIOM akceptacji siebie to bycie swoim PRZYJACIELEM.
Każdy z nas jest odpowiedzialny za swoje myśli, uczucia i czyny. Używanie przez Ciebie w zdaniu komunikatów typu MUSIEĆ, jest ucieczką od odpowiedzialności np. „Pewne rzeczy człowiek musi robić, czy tego chce czy nie chce”, albo “Przez Ciebie czuję się winny/-a/-e”.
Wypierasz się odpowiedzialności za swoje własne czyny, kiedy twierdzisz, że wywołał/-o je:
Kiedy nie zdajemy sobie sprawy z odpowiedzialności za nasze uczucia, myśli czy postępowanie stajemy się nieprzywidywalni dla siebie i innych.
Zadanie nr 1:
Przemyśl i odpowiedz sobie na następujące pytania:
- Jak to rozumiesz, że jesteś odpowiedzialny/-a/-e za siebie?
- Jak to rozumiesz, że jesteś odpowiedzialny/-a/-e za: realizację swoich pragnień, swoje wybory, działania, relacje z innymi ludźmi, to jak spędzasz czas, swoje szczęście, podnoszenie własnej samooceny itp.
- Jak każdy z tych punktów przejawia się w Twoim zachowaniu?
“Asertywność” to słowo, które w ostatnich latach zyskało bardzo na popularności i używa się go w różnych kontekstach. W podstawowej definicji asertywność to umiejętność wyrażania własnego zdania, uczuć, postaw w sposób otwarty, w granicach nienaruszających praw, ani psychicznego terytorium innych osób oraz własnego. Innymi słowy, to umiejętność zachowania się równocześnie z szacunkiem dla siebie i dla innych.
Zgodnie z prawami człowieka wg Herberta Fensterheima:
Osoba asertywna decyduje więc o tym, czego chce, planuje odpowiednie sposoby działania, a następnie postępuje według tego planu. W sytuacji zagrażającej realizacji planu wyraża własne uczucia lub opinie i prosi o dokonanie zmian w zachowaniu inne osoby bez używania gróźb, żądań i negatywnych stwierdzeń.
Osoby asertywne w sytuacji trudnej wykorzystują “komunikat asertywny”, który zawiera w kolejności:
1. Udzielenie informacji, czyli “informuję osobę, co dzieje się ze mną w związku z jej zachowaniem”
2. Wyrażenie uczuć, czyli “daję wyraz swojemu rozdrażnieniu, po raz drugi żądam zmiany zachowania, tym razem bardziej stanowczo”
3. Przywołanie zaplecza, jeżeli ktoś wie, że jego zachowanie Cię gniewa i nadal je kontynuuje, “ informuję go, co mam zamiar zrobić, jeśli go nie zmieni”
4. Wykorzystanie zaplecza, czyli zrobienie tego, co zapowiedzieliśmy we wcześniejszym punkcie.
Zadanie nr 1:
Przypomnij sobie trudną sytuację, w której ostatnio się znalazłeś/-aś i postaraj się przygotować komunikat asertywny zgodnie z powyższą instrukcją. Przećwicz go z kolegą/koleżanką/osobą koleżeńską. Jak czułeś/-aś się w takiej sytuacji?
Skoro w pierwszym punkcie definiowaliśmy “życie świadome”, to jak zdefiniować “życie celowe”? Możemy opisać je w następujący sposób. Życie celowe to:
“Żyć bez celu”, to inaczej zdać się na łaskę przypadku. Cel pozwala nam też określić i podejmować decyzję, czy coś jest warte naszego zachodu czy nie. W tym punkcie polecamy wykonanie następującego zadania.
Zadanie nr 1:
Zastanów się, jaki cel chciałbyś/-abyś/-obyś zrealizować w najbliższej przyszłości? A teraz go zaplanuj zgodnie z poniższą instrukcją.
Krok pierwszy. Określ najważniejsze powody, dla których chcesz osiągnąć swój cel (“Co chcę mieć w związku z osiągnięciem danego celu?”)
Krok drugi. Zaplanuj konkretne działania (“Planuję zrobić następujące rzeczy”) i czas realizacji. (“Kiedy chcę i mogę je wykonać?”)
Krok trzeci. Wypisz osoby, które mogą pomóc osiągnąć ten cel (“Kto? Jak może pomóc?”)
Krok czwarty. Pomyśl, jak poradzisz sobie z przeszkodami na drodze do osiągnięcia celu (“Możliwe przeszkody? Jak na nie zareaguję?”)
Krok piąty. Uzupełnij zdanie: “Będę wiedzieć, że wszystko idzie zgodnie z planem, gdy zauważę następujące efekty…”
A teraz wcielaj swój plan i cele w życie. Powodzenia!
O “prawości” mówimy wtedy, gdy nasze postępowanie idzie w zgodzie z naszymi wartościami, kiedy praktyka idzie w zgodzie z zasadami. Aby być prawym, trzeba wiedzieć co jest dobre a co złe (mieć wewnętrzne normy) i stosować się do nich w swoim postępowaniu. Kiedy tego nie robisz, tracisz twarz we własnych oczach i czujesz się niekomfrotowo. Zgodność zasad z zachowaniem to podstawa prawości. Słowa i zachowania idą w parze (ufamy ludziom, którzy robią to, co mówią). Dobrą praktyką tej zgodności będzie poniższe zadanie.
Zadanie nr 1:
Odpowiedz na poniższe pytania:
- Czy jestem uczciwy/-a/-e i godny/-a/-e zaufania?
- Czy można na mnie polegać?
- Czy dotrzymuję obietnic?
- Czy robię to, co uważam za godne podziwu, a unikam robienia tego, czym gardzę?
Jeśli uznasz, że Twoja prawość (pozostawanie w zgodzie z samym sobą) wymaga poprawy, możesz przywrócić ją poprzez realizację pięciu kroków:
Bibliografia:
Branden Nathaniel, „6 filarów poczucia własnej wartości” ; wydawca JK ,2014
Masz problem i nie wiesz, gdzie się zwrócić? Tu znajdziesz wszystkie ważne numery pomocowe.
Szukasz eksperta, psychologa, psychiatry? Tu znajdziesz listę miejsc znajdziesz listę miejsc, gdzie otrzymasz bezpłatną pomoc.
Podejrzewasz, że ktoś ma problemy ze zdrowiem psychicznym? Tu znajdziesz 6 prostych kroków, które pokazują, jak zareagować.
Niniejsza strona używa plików cookies w celu optymalizacji korzystania ze strony internetowej, w celach statystycznych oraz popularyzacji strony za pomocą serwisów społecznościowych. Warunki przechowywania plików cookies możesz określić w przeglądarce internetowej.