Czym jest poczucie własnej wartości

To poczucie pewności, że potrafimy stawiać czoło podstawowym życiowym wyzwaniom. Poczucie własnej wartości to także przekonanie, że ma się prawo do szczęścia i powodzenia, że jest się wartościowym/ą bez względu na to kim się jest, jakim/jaką się jest, skąd się pochodzi, jaki ma się status materialny i zasługuje na zaspokojenie swoich potrzeb czy pragnień, osiąganie tego co dla danej osoby ważne, a także cieszenie się owocami swoich wysiłków.

Poczucie własnej wartości to to, co dziecko o sobie myśli i jak samego/ą siebie ocenia.

Osoby ze zdrowym poczuciem własnej wartości akceptują siebie i są świadome swoich mocnych i słabych stron. Traktują siebie jako osoby wartościowe i wierzą we własne siły. Wykonując zadanie biorą odpowiedzialność za własne działania. Są życzliwe wobec innych osób i mają poprawne relacje z otoczeniem. Nie próbują dominować nad innymi. Takie osoby są ciekawe świata, zrównoważone emocjonalnie, racjonalne i gotowe do współpracy z innymi.

W czym wyraża się zdrowe poczucie własnej wartości

Na obraz dziecka, które dobrze się ze sobą czuje, w racjonalny sposób o sobie myśli i siebie ocenia składa się bardzo wiele różnorodnych cech. Zdrowe poczucie własnej wartości można rozpoznać:

  • w sposobie mówienia i poruszania się, który ujawnia radość z faktu, że się żyje;
  • w łatwości mówienia o osiągnięciach i niepowodzeniach z prostotą i uczciwością, ponieważ pozostaje się w przyjaznej relacji z faktami;
  • w łatwości wyrażania i przyjmowania komplementów, ciepłych uczuć i wdzięczności;
  • w otwartości na krytykę i łatwości przyznawania się do błędów, ponieważ poczucie własnej wartości nie wiąże się z postrzeganiem siebie jako „doskonałego/doskonałej”;
  • w łatwości i spontaniczności wypowiedzi oraz ruchów, co oznacza, że żyje się w zgodzie ze sobą;
  • w harmonii między tym co się mówi, czyni, jak się wygląda, porusza, jak brzmi dziecka głos;
  • w postawie otwartości i ciekawości nowych idei, nowych doświadczeń, nowych możliwości życiowych;
  • w fakcie, że uczucie lęku czy niepewności, nawet jeśli się pojawią, nie onieśmielają dziecka i nie obezwładniają go, ponieważ ich zaakceptowanie, zapanowanie nad nimi i wzniesienie się ponad nierzadko wydaje się niemożliwe;
  • w umiejętności śmiania się z humorystycznych aspektów życia swojego i innych;
  • w łatwości asertywnego zachowania się oraz akceptowaniu asertywności innych;
  • w umiejętności zachowania harmonii i godności w obliczu stresu.

Poczucie własnej wartości można też rozpoznać obserwując fizyczne cechy, takie jak:

  • żywe i błyszczące oczy;
  • wypoczęta twarz o naturalnym kolorze i zdrowej skórze;
  • naturalnie trzymany podbródek, odpowiadający postawie ciała, rozluźnione szczęki;
  • rozluźnione, ale wyprostowane ramiona, rozluźnione i swobodnie ułożone dłonie, ręce zwieszone w naturalny sposób;
  • nie napięta, wyprostowana, zrównoważona postawa ciała;
  • krok wyrażający celowość;
  • natężenie głosu dostosowane do sytuacji, oraz staranna wymowa.

Jak rozpoznać, że poczucie własnej wartości dziecka jest zaniżone lub zawyżone

Poczucie własnej wartości może być zawyżone, zaniżone lub prawidłowe (zdrowe). To co jest dla dziecka najkorzystniejsze to zbudowanie zdrowego poczucia własnej wartości.

Osoba z zaniżonym poczuciem wartości nie akceptuje siebie, jest bardzo wrażliwa na krytykę ze strony innych osób. Taka osoba często odczuwa lęk i napięcie emocjonalne, a także poczucie beznadziejności i nieszczęścia. Ma tendencję do zachowań autodestrukcyjnych. Często nadmiernie się samo-analizuje, brakuje jej stanowczości oraz łatwo doświadcza przygnębienia i zakłopotania. Bardzo często dąży do perfekcji. W grupie zajmuje zazwyczaj daleką pozycję, a w stosunku do innych osób zachowuje dystans z tendencją do izolacji. Często krytykuje innych i jest wobec nich podejrzliwa. 

Osoba z zawyżonym poczuciem własnej wartości jest przekonana o swojej wyjątkowości i „wspaniałości”. Doświadcza jednak z tego tytułu licznych frustracji, a w sytuacji kiedy coś jej nie wychodzi, porzuca rozpoczęte zadania. Taka osoba bardzo szybko się nudzi i ma tendencje do odkładania rzeczy na ostatnią chwilę. W sytuacji zagrożenia jej odporność psychiczna często się zmniejsza. Ten typ osoby nadmiernie się kontroluje i często nie jest szczery wobec innych i samych siebie. Ma on również tendencje do zachowań autodestrukcyjnych. W grupie nie cieszy się popularnością, raczej uchodzi za osobę konfliktową, która nie liczy się ze zdaniem innych osób.

Jak pomóc dziecku pracować nad poprawą swojej samooceny 

Rodzicu, jeśli chcesz pomóc własnemu dziecku w budowaniu prawidłowego poczucia jego własnej wartości:

  • ufaj swojemu dziecku i zachęcaj go do poznawania świata – wskazując jego możliwości a nie zagrożenia;
  • zachęcaj do odważnych decyzji;
  • okazuj mu czułość;
  • unikaj wytykania wad i błędów;
  • podkreślaj jego zasoby, pomóż mu w ich odkrywaniu;
  • bądź wobec swojego dziecka konsekwentnym, jasno i precyzyjnie określaj reguły zachowania (reguły określaj adekwatnie do wieku dziecka, granice można negocjować); 
  • nie ośmieszaj swojego dziecka;
  • stawiaj swojemu dziecku oczekiwania, które jest w stanie spełnić;
  • ponad to pomóż mu w realizacji programu budowania poczucia własnej wartości.

Teskt powstał we współpracy z ekspertami z Uniwersytetu Łódzkiego

JAK I GDZIE SZUKAĆ POMOCY? 

Masz problem i nie wiesz, gdzie się zwrócić? Tu znajdziesz wszystkie ważne numery pomocowe.

Szukasz eksperta, psychologa, psychiatry? Tu znajdziesz listę miejsc znajdziesz listę miejsc, gdzie otrzymasz bezpłatną pomoc.

Podejrzewasz, że ktoś ma problemy ze zdrowiem psychicznym? Tu znajdziesz 6 prostych kroków, które pokazują, jak zareagować.