Czym jest autoagresja?

Autoagresja to celowe i dobrowolne działania mające na celu wyrządzenie sobie krzywdy fizycznej. Jest to zaburzenie instynktu samozachowawczego, który wyraża się tendencją do samouszkodzeń czy samookaleczeń, zagrażających zdrowiu i życiu. 

Trudnością w diagnozowaniu autoagresji – w tym samookaleczeń – jest to, że istnieje wiele sposobów, w jakie dzieci i młodzież potrafią siebie skrzywdzić, a nie wszystkie z nich pozostawiają oczywiste ślady na skórze. Autoagresja z reguły kojarzy się większości osób z nacinaniem skóry żyletką lub innym ostrym narzędziem. Ale samookaleczanie to też wyrywanie sobie włosów, obgryzanie skórek przy paznokciach, zagryzanie policzków od środka czy obserwowane u młodszych dzieci uderzanie głową w ścianę. To również objadanie lub głodzenie czy nadmierne forsowanie organizmu. Czasem samookaleczanie się przybiera u młodych osób formę prowokowania rodziców/opiekunów lub rówieśników do przemocy fizycznej czy bójek.

Autoagresja nie zawsze przejawia się w fizycznych uszkodzeniach ciała, często występuje pod postacią nadmiernej samokrytyki, obwiniania czy poniżania samego/samej siebie.

Przyczyny autoagresji

Zdarza się, że autoagresja i zadawanie sobie bólu fizycznego stają się jedynymi dostępnymi sposobami na pokazanie, że ktoś cierpi, przeżywa trudne emocje. Paradoksalnie, te niebezpieczne zachowania przynoszą chwilową ulgę w cierpieniu – znoszą ból psychiczny, z którym cierpiącej osobie trudno poradzić sobie w inny sposób. Ból fizyczny jest dla danej osoby łatwiejszy do zniesienia, niż ból psychiczny. 

Dlatego należy pamiętać, że w autoagresji nie chodzi tak naprawdę o samo zadawanie sobie bólu, co o pozbycie się napięcia i poszukiwanie ulgi, a prawdziwą przyczyną jest cierpienie psychiczne.

Co powinno Cię zaniepokoić u dziecka:

  • gdy nosi zawsze długi rękaw, nawet w bardzo ciepłe dni;
  • gdy unika przebierania się we wspólnej przestrzeni, np. na basenie;
  • gdy nosi dużo bransoletek, bandany, inne elementy ubioru mogące zasłaniać blizny czy świeże rany;
  • gdy obserwujesz częste pojawianie się siniaków, śladów po ugryzieniach czy plastry w różnych miejscach, mogące zasłaniać rany.

Co zrobić jeśli Twoje dziecko stosuje autoagresję

Jeśli osoba się samookalecza, oznacza to, że nie jest w stanie samodzielnie poradzić sobie ze swoim cierpieniem – gdyby była, nie musiałaby się uciekać do krzywdzenia samej siebie.  Osoby dokonujące samouszkodzeń cierpią i jest im niezbędne udzielenie pomocy. Niestety często same mogą nie być świadome, że takiej pomocy potrzebują, dlatego potrzebna jest im opieka ze strony dorosłych oraz pomoc profesjonalisty. Co należy zrobić w takiej sytuacji?

Reagować od razu. Nie warto udawać, że tego problemu nie ma. Im dłużej takie zachowania pozostają niewykryte i im dłużej nieleczone, tym bardziej utrwalają się i tym trudniejsza staje się ich terapia.

Zachować spokój. Mimo wszystko. Kłótnie, obwinianie, krytyka tylko pogorszą stan psychiczny dziecka i mogą doprowadzić do zwiększenia się częstotliwości lub intensywności samouszkadzania.

Zapewnić profesjonalną opiekę. Samookaleczanie nie jest czymś, z czego się wyrasta, co przechodzi lub z czym rodzice mogą poradzić sobie sami.

•  Słuchać i rozmawiać. Pozwolić dziecku opowiedzieć o swoich emocjach. Dać dziecku możliwość obniżenia napięcia kontaktem z kochającymi rodzicami.

•  Poszukać terapii dla siebie. Rodzice w takiej sytuacji zmagają się nie tylko z emocjami dziecka, ale również własnym lękiem, złością, napięciem. Należy zadbać o siebie i swoje emocje, by móc odpowiednio wspierać dziecko.

Warto pamiętać!

Samookaleczanie (autoagresja) bardzo często jest objawem depresji, a nie samodzielnie występującym zachowaniem.

Tekst powstał przy współpracy z Fundacją Zobacz JESTEM


JAK I GDZIE SZUKAĆ POMOCY? 

Masz problem i nie wiesz, gdzie się zwrócić? Tu znajdziesz wszystkie ważne numery pomocowe.

Szukasz eksperta, psychologa, psychiatry? Tu znajdziesz listę miejsc, gdzie otrzymasz bezpłatną pomoc.

Podejrzewasz, że ktoś ma problemy ze zdrowiem psychicznym? Tu znajdziesz 6 prostych kroków, które pokazują, jak zareagować.