Czym jest stres?

To odczuwalna reakcja organizmu, na sytuację, w której czujemy, że nie wystarcza nam sił i/lub umiejętności do poradzenia sobie z obciążeniami.

Innymi słowy to zakłócona równowaga wewnętrzna organizmu występująca na skutek niekomfortowej czy trudnej dla człowieka sytuacji .

Współczesność wszystkich konfrontuje z nieprzewidywalnością i ciągłą koniecznością adaptacji do zmiany. Wszyscy doświadczamy kryzysów związanych z rozwojem, dodatkowo losowych. Według statystyk, młodzi ludzie do osiągnięcia dorosłości przejdą ich średnio pięć, a dorośli do wieku senioralnego dwa. Raport z badania “MŁODE GŁOWY” (do pobrania TUTAJ) podaje, że stres dnia codziennego przerasta dzisiaj ponad 80 proc. młodych osób w Polsce.

Jak objawia się stres?

Stres może objawiać się na wiele sposobów. Czasami jest to jedna konkretna reakcja organizmu, a czasami możesz zaobserwować ich kilka.  W stresie uczeń może odczuwać np.:

  • przyspieszony oddech;
  • suchość w gardle;
  • zwiększoną potliwość;
  • fale zimna lub gorąca;
  • skurcze żołądka;
  • napięcie w okolicy mięśni szyi i barków;
  • trudności z koncentracją;
  • bóle głowy;
  • rozdrażnienie (zaskakujące reakcje – gwałtowniejsze niż zazwyczaj);
  • nagłe zmiany nastroju;
  • nudności, biegunki lub zaparcia;
  • szczękościsk / bruksizm;
  • bezsenność (trudności w zasypianiu, wybudzanie się, płytki sen);
  • zmęczenie i brak energii (rezygnacja z przyjemności, deficyty w higienie w odniesieniu do ruchu, odpoczynku, diety).

Jak młoda osoba może doraźnie radzić sobie ze stresem

Mózg młodego człowieka w pierwszych dwóch dekadach życia przechodzi intensywny rozwój: zwiększy swoją objętość, aktywuje kolejne struktury w ramach poszczególnych płatów i zbuduje między nimi połączenia. Kluczowym zadaniem rozwojowym jest nabycie złożonej kompetencji –  świadomości swoich uczuć, potrzeb, towarzyszących im myśli i przekonań, które bezpośrednio warunkują zachowania człowieka. 

Ta świadomość z jednej strony jest fundamentem zdolności do rozładowywania napięcia poprzez rozmaite aktywności, przewartościowanie celów i priorytetów, akceptację i zrozumienie dla doświadczanych stanów, powiązanie przeżywanych emocji z wyższymi wartościami, a z drugiej strony – podstawą bardziej adekwatnego reagowania na sytuacje interpersonalne, odpowiadania nie tylko na to, co dana osoba robi, ale przede wszystkim na to, co czuje i czego potrzebuje. Te dwie zaawansowane funkcje to samoregulacja i mentalizacja. 

Rozwój i życie, codzienność, naturalnie generują stres. Można i warto szukać doraźnych sposobów rozładowywania napięcia w oparciu o ćwiczenia oddechowe, masaże, relaksacje, wizualizacje.

Jak wesprzeć ucznia w stresie

Poniżej znajdują się instrukcje dotyczące kilku praktyk pomagających niwelować napięcia u doświadczającego stresu młodego człowieka. Przetestuj i przyswój, żeby skorzystać z tej wiedzy w trudnym momencie Twojego ucznia.

Świadomy oddech:

  • Weź głęboki wdech i w myślach powoli policz od jednego do trzech
  • Następnie wypuść powoli powietrze
  • Weź kolejny wdech i bezgłośnie powoli odlicz od 4 do 6
  • Znowu zrób powolny wydech

Powtarzaj te czynności przy każdym wdechu, odliczając co 3 kolejne liczby, aż dojdziesz do 30. Z każdym kolejnym razem staraj się wydłużać oddech.

Lekki masaż głowy:

  • Połóż na obu skroniach palec wskazujący i palec środkowy, kolistym ruchem masuj skronie przez 1-2 minuty
  • Następnie połóż palce na czole 3 – 4 cm nad brwiami
  • Skieruj swoją uwagę na te punkty i wczuj się w swój puls
  • Pomasuj czoło. Zobacz, jak powraca do Ciebie spokój, puls uspokaja się, a Twój stres znika.

Relaksacja tzw. “progresywna”: 

W wersji podstawowej, po prostu napinaj i rozluźniaj mięśnie. Twój organizm, czując spadek napięcia, zaczyna działać tak, jakby zagrożenie minęło.

W wersji pełnej:

  • Usiądź prosto, ze stopami na podłodze
  • Napnij, a następnie rozluźnij powoli kolejne partie mięśni, zaczynając od dołu (stopy, łydki, uda, pas biodrowy, brzuch, ręce, barki, twarz); jeżeli odczuwasz ból przy napinaniu mięśni, prawdopodobnie robisz to za mocno.

To ćwiczenie łatwiej wykonać w ustronnym miejscu. Jeśli nie masz akurat do niego dostępu, możesz napinać tylko wybrane części ciała, np. tylko pięści czy tylko mięśnie nóg.

Aby powyższe sposoby rozładowywania napięcia działały, również długofalowo, należy pamiętać o:

  • prawidłowej diecie;
  • ruchu — najlepiej na świeżym powietrzu;
  • wysypianiu się;
  • spotykaniu się z przyjaciółmi.

W okresie stresu zdecydowanie powinno się unikać środków psychoaktywnych, w tym energetyków. Kofeina, która jest podstawowym składnikiem napojów energetyzujących, ma działanie psychoaktywne. Wzrost jej spożycia może powodować zmiany nastroju, rozdrażnienie, niepokój, a spożycie dużych ilości (5 mg/kg masy ciała/dobę) powoduje wzrost ciśnienia tętniczego krwi. Duże spożycie kofeiny wpływa negatywnie na długość i jakość snu.

Warto pamiętać!

  • To, co stresuje i napina – w końcu minie
  • Stres był, jest i będzie elementem przeżywania
  • Nie jesteśmy naturalnie wyposażeni w biologiczne mechanizmy radzenia sobie ze stresem. Ale to proces i reakcja, której możemy się nauczyć

Autorka: Monika Winek

JAK I GDZIE SZUKAĆ POMOCY? 

Masz problem i nie wiesz, gdzie się zwrócić? Tu znajdziesz wszystkie ważne numery pomocowe.

Szukasz eksperta, psychologa, psychiatry? Tu znajdziesz listę miejsc, gdzie otrzymasz bezpłatną pomoc.

Podejrzewasz, że ktoś ma problemy ze zdrowiem psychicznym? Tu znajdziesz 6 prostych kroków, które pokazują, jak zareagować.