PRAWA DZIECI I MŁODZIEŻY W DOMU

Najważniejszym i podstawowym prawem, które przysługuje dziecku w domu, jest prawo do wychowania w rodzinie oraz prawo do bycia kochanym przez rodziców.

W sytuacji, gdy rodzice dziecka nie zamieszkują razem, dziecku przysługuje prawo do kontaktu z obojgiem rodziców. Rodzice przed powzięciem decyzji w ważniejszych sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka powinni je wysłuchać i w miarę możliwości uwzględnić jego życzenia, jeśli są rozsądne, adekwatne do sytuacji (stanu zdrowia, wieku, stopnia dojrzałości). Jest to tzw. prawo do bycia wysłuchanym. Dziecko ma także prawo do ochrony (którą w szczególności mają zapewnić mu rodzice/opiekunowie) przed przemocą, wyzyskiem, zaniedbaniem, czy poniżającym traktowaniem. 

Jakie akty prawne regulują prawa dzieci i młodzieży w domu?

Prawa dzieci i młodzieży w domu regulują takie akty prawne jak Konstytucja, Konwencja o prawach dziecka, Deklaracja Praw Dziecka, Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy.

Co na temat praw dziecka w domu mówią przepisy?

Zgodnie z przepisami każde dziecko ma prawo do:

• wyznawania takiej wiary, jaką chce (art. 48 i 53 Konstytucji, art. 14 Konwencji o Prawach Dziecka)
• posiadania życia prywatnego oraz rodzinnego (art. 47 Konstytucji)
• wychowania z mamą i tatą (art. 48 Konstytucji, art. 58 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego)
• posiadania imienia (art. 7 Konwencji o Prawach Dziecka)
• poznania swoich biologicznych rodziców (art. 7 Konwencji o Prawach Dziecka)
• pozostawania pod opieką rodziców, chyba że nie jest to dla niego korzystne, np. w sytuacji, gdy rodzice nadużywają alkoholu lub narkotyków (art. 9 Konwencji o Prawach Dziecka)
• tajemnicy korespondencji, w tym również w portalach społecznościowych (art. 16 Konwencji o Prawach Dziecka)
• takiego poziomu życia, jaki odpowiada jego rozwojowi zarówno fizycznemu, jak i psychicznemu (art. 27 Konwencji o Prawach Dziecka)
• ochrony przed wykonywaniem pracy, która mogłaby być dla niego niebezpieczna lub szkodliwa dla jego rozwoju (art. 32 Konwencji o Prawach Dziecka)
• rozwoju fizycznego, psychicznego, duchowego oraz społecznego (zasada 2 Deklaracji Praw Dziecka)
• odpowiedniego wyżywienia, mieszkania, rozrywek i opieki lekarskiej (zasada 4 Deklaracji Praw Dziecka)
• miłości i zrozumienia (zasada 6 Deklaracji Praw Dziecka)
• dorastania w atmosferze życzliwości i szacunku oraz bezpieczeństwa (zasada 6 Deklaracji Praw Dziecka)
• decydowania o swoim nazwisku (jeśli ma więcej niż 13 lat) (art. 88 i 89 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego)
• ochrony przed stosowaniem kar cielesnych (art. 96(1) kodeksu rodzinnego i opiekuńczego)

Przepisy zapewniają każdemu dziecku:

• ochronę dobrego imienia, a więc nikt nie może dziecka obrażać czy wyzywać (art. 47 Konstytucji)
• wolność wyrażania swoich poglądów (art. 54 Konstytucji, art. 12 Konwencji o Prawach Dziecka)
• szczególną pomoc, w tym finansową, jeśli jego rodzina jest w trudnej sytuacji (art. 71 Konstytucji)
• prawo do wypoczynku i czasu wolnego, do uczestniczenia w zabawach i zajęciach rekreacyjnych oraz do uczestniczenia w życiu kulturalnym i artystycznym (art. 31 Konwencji o Prawach Dziecka)
• ochronę przed przemocą ze strony najbliższych i nieznajomych, w tym również przed przemocą psychiczną (art. 19 Konwencji o Prawach Dziecka)
• zakaz wykorzystywania go w celach seksualnych (art. 19 Konwencji o Prawach Dziecka)

Materiał opracowała Naczelna Rada Adwokacka